DÜŞÜK ZAM İÇİN DÜŞÜK HEDEF
Merkez Bankası, 2025 yıl sonu enflasyon tahminini 21’den 24’e yükseltti. ‘Beklenen hedef’ ile ‘gerçek enflasyon’ arasındaki büyük fark, Merkez Bankası’nın öngörüleriyle piyasa gerçekleri arasındaki uyumsuzluğu bir kez daha ortaya koydu. Piyasada itibar kaybı olarak yorumlanan bu hamleye uzmanların tepkisi, “Hedefi düşük tutarak halkın alacağı zamları da küçülttüler sonra da hedef tutmadı diye açıklama yaptılar. İtibar kurumunda tutarsızlık diz boyu” şeklinde oldu. Disk-Ar asgari ücretlinin enflasyonla birlikte kaybının bin 112 lira olduğunu hesapladı.
SABİT ÜCRETLİ HEP ZARARDA
Asgari ücretin alım gücü Şubat itibariyle TÜİK enflasyonuna göre, 1.059 lira eriyerek 21 bin 45 liraya düştü. Kamu-Sen, hedef tutsa da memur ve memur emeklilerinin enflasyona yenik düştüğünü söyledi. Yüzde 11 zam alanların, 24 enflasyon hedefi tutsa bile maaşlarında 12’lik erime olacağı hesaplandı. Ekonomist Kara, “Hayaller: enflasyon hedefi, Gerçekler: hedef enflasyonu” derken TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Altınsaç “Her şey öngörüldüğü gibi gidiyorsa enflasyon tahmini neden sürekli yukarı revize ediliyor?” ifadesini kullandı.
MERKEZİN TUTMAYAN TAHMİNİ VATANDAŞI EZİYOR
Merkez Bankası yeni yönetimi, belirlediği ilk enflasyon hedefinde çuvalladı. Tutmayacağı baştan belli olan hedefle yola çıkan yönetim, açıkladığı enflasyon hedefini 3 puan artırarak yüzde 24’e çıkardı. Piyasada itibar kaybı olarak yorumlanan bu hamleye uzmanların tepkisi, “Hedefi düşük tutarak halkın alacağı zamları da küçülttüler. Sonra da hedef tutmadı diye açıklama yaptılar. İtibar kurumunda tutarsızlık diz boyu” şeklinde oldu. DİSK-Ar, asgari ücretlinin enflasyonla birlikte kaybının bin 112 lira olduğunu hesapladı.
Enflasyonda yıllardır devam eden ‘düşük hedefleme ve yüksek gerçekleşme’ oyunu yine sahnelendi. Hükümetin asgari ücret, emekli ve memura zam yapmasından hemen önce açıklanan ve tutmayacağı herkes tarafından bilinen düşük enflasyon hedefi (yüzde 21 )ve bu hedef baz alınarak yapılan ücret artışları vatandaşı daha da fakirleştirdi. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Ücret Kayıpları İzleme Raporuna göre, 22.105 TL olarak belirlenen asgari ücret, enflasyonla birlikte 1.112 TL kayba uğradı. Yani Merkez hedef enflasyonu 3 puan daha yukarıda tutsaydı zarar daha az olacaktı. Üstelik bu yeni bir durum da değil. Her yeni yıl öncesi zamlar daha yüksek belirlenecekken, ‘rakam oyunlarıyla’ ücretlere daha düşük zam verilsin diye enflasyon aralık aylarında düşük açıklanır. Merkez de, buna göre hedef enflasyonu düşürür. Hükümet ise kaşıkla zam yapar. Ancak yeni yıla girildiğinde hem kamu zamları hem yeniden değerleme oranları hedef enflasyonun en az iki katı artırılır. Devlet vatandaşa ‘kaşıkla verdiğini kepçe’ ile geri alır.
ENFLASYON TUTSA DA TUTMASA DA SABİT ÜCRETLİ ZARAR EDİYOR
Asgari ücretin alım gücü 1 Şubat itibariyle TÜİK’in enflasyonuna göre, 1.059 lira eriyerek 21 bin 45 liraya düştü. En düşük işçi, esnaf ve çiftçi emeklisinin Hazine destekli aylığı 1.969 liralık zamla 12 bin 500 liradan 14 bin 469 liraya çıkarılmıştı. En düşük emekli aylığının alım gücü TÜİK enflasyonuyla 693 lira eriyerek 13 bin 776 liraya geriledi. En düşük memur emeklisinin 2 bin 30 liralık zammından elinde kalan ise 540 lira oldu. Karar Ekonomi’ye görüşlerini bildiren Türkiye Kamu-Sen yetkilileri de, hedef tutsa bile şimdiden memur ve memur emeklilerinin enflasyona yenik düştüğünü dile getirdi. Yüzde 11.3 zam alındığını hatırlatan yetkililer, maaşların yüzde 24 enflasyon rakamı gerçekleşirse yüzde 12.7 eriyeceğine dikkat çekti.
EKONOMİSTLER DE TUHAF BULUYOR
Ekonomistler de durumun tuhaflığına dikkat çekti. TEPAV Direktörü Burcu Aydın, “Merkez Bankası, Ocak ayında yüzde 5 gerçekleşen enflasyonun kendi beklentileriyle uyumlu ve etkilerin geçici olduğunu iletirken, yönetilen yönlendirilen fiyatlar ve endeks güncellemesi kaynaklı yıl sonu enflasyon hedefini güncelledi. Bu açıklama bir tek bana mı tutarsız geldi” diye sordu.
Prof. Dr. Hakan Kara, “Sürekli yapılan hedef revizyonları can sıkıcı olsa da, imkansız bir hedefte inat edilmemesi doğrudur” yorumunu yaptı. Ekonomist İris Cibre ise, “ 2025 enflasyon beklentisini yüzde 21’den 24’e yükselttiler. Üst bant yüzde 29. Daha 3 enflasyon raporu toplantısı var. Bu yılı yüzde 30 altı bitirmek zor. Ama, en baştan yakalanabilir bir rakam belirleselerdi hem “bu ulaşılamaz” dedirtip beklentileri bozmaz, hem de kredibilite açığı yaratılmazdı” ifadelerini kullandı. TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç ise sosyal medya hesabında yaptığı değerlendirmede, “Her şey öngörüldüğü gibi gidiyorsa enflasyon tahmini neden sürekli yukarı revize ediliyor?” diye sordu. Prof. Dr. Fatih Özatay, “Düşüncemin aksine yılsonu tahmini %24’e, tahmin üst sınırı da %29’a çıkarıldı. İyi olmadı. Sürekli değişen tahmin/hedef olmaz. Peki, bu durumda emekli maaşlarına memur maaşlarına asgari ücrete de ek zam yapılacak mı?” diye sordu.
FAİZ İNDİRİMİNİ RAKAMLAR BELİRLEYECEK
Soru cevap kısmına geçen Karahan, faiz indirimine yönelik dikkat çeken bir mesaj verdi. Merkez, son iki ayda peş peşe faiz indirimine giderken ilerleyen toplantılarda da indirim gelir mi sorusuna Karahan, şöyle cevap verdi: “Talep koşulları ve beklentiler dikkate alındığında indirim için uygun alan olduğunu değerlendirdik ve bunun için de epey bekledik. Aralık ayında belli bir alan oluştuğunu görünce indirimlere başladık ama faiz indirimlerinin miktarı veya sayısı enflasyon görünümündeki gidişata bağlı olacak. Oto pilotta değiliz enflasyon görünümünde bozulma olması durumunda her türlü seçeneği değerlendiririz.”
HÜKÜMETE AÇIK MEKTUP GİTTİ
Merkez Bankası, Enflasyon Raporu’nun belli olmasının ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e hitaben açık mektup gönderdi. Mektupta “2024 yılı enflasyonu, hedef etrafında konulan belirsizlik aralığının belirgin oranda üzerinde gerçekleşmiştir” denilirken, hizmet enflasyonundaki ataletin kira ve eğitim kalemlerinden kaynaklandığı belirtildi. Kira artış oranlarının belirlenmesinde gerçekleşen enflasyonun büyük önem arz ettiği ifade edilirken, “Konut sektörü arz-talep koşulları da kira enflasyonunu yukarıya çekmiştir” denildi.
MERKEZ BANKASI’NIN ENFLASYON HEDEFİ İLK AYDA ÇÖKTÜ
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 21’den yüzde 24’e yükseltildiğini açıkladı. Karahan, iç talebin enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelere geldiğini, enflasyonun ana eğiliminin düşüş trendinde olduğunu belirterek, “Para politikasındaki sıkı duruşumuzu dezenflasyonun devamını sağlayacak şekilde sürdüreceğiz. Küresel büyümede kademeli toparlanma öngörüsü korundu. Enerji fiyatları son dönemde dalgalı bir seyir izledi. Dünyada merkez bankaları enflasyon eğilimini dikkate alarak parasal sıkılığı azaltıyor. Piyasa fiyatlamaları hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde 2025’te faizlerin daha yavaş indirileceğine işaret ediyor. Üretim göstergeleri iktisadi faaliyette toparlanmaya işaret ediyor. Korumacı eğilimlerin artması ve jeopolitik riskler büyüme üzerinde aşağı yönlü, enflasyon üzerinde yukarı yönlü riskleri artırıyor. Talep koşulları enflasyondaki düşüşü destekleyici seviyelerde. Sıkı para politikamız sonucunda iç talepteki dengeli seyir sürecek. Cari işlemler dengesindeki olumlu seyir devam ediyor.
Önümüzdeki dönemde cari açıkta bir artış bekliyoruz, ancak söz konusu artış sıkı parasal duruşumuzun etkisiyle sınırlı olacak. Hizmet enflasyonu kademeli olarak güç kaybediyor. Hizmetlerde yıllık bazda düşüş sürüyor. Kira enflasyonu yüksek olmakla beraber yavaşlama eğiliminde. Yenilenen kira sözleşmelerindeki artış oranı düşüyor. Sözleşmelerindeki artış oranının mevcut yıllık kira enflasyonunun altında kaldığını görüyoruz. Üretici enflasyonundaki zayıflama temel mallarda enflasyonu olumlu etkiliyor. Tüketici ve firmaların enflasyon beklentileri de gerileme eğiliminde. Son dönemde, tüketici ve firmaların enflasyon beklentilerindeki gerilemenin belirginleştiğini izliyoruz. Para politikasındaki kararlı duruşumuzla, beklentilerdeki düzelme devam edecek. Sıkı parasal duruşu koruyoruz. Parasal aktarım etkinliğini makro ihtiyati tedbirler ve likidite yönetimiyle destekliyoruz. Para politikası duruşumuz ve makro ihtiyati çerçeve sayesinde mevduat faizlerinin seviyesi, Türk Lirası’na geçişi ve tasarrufları desteklemeyi sürdürüyor. Tüketici kredi büyümesinin ılımlı patikada kalmasını sağlayacağız. Politika faizindeki 5 puanlık indirim mevduat ve kredi faizlerine beklentilerimizin üzerinde yansıdı” dedi.
