Ülke tarihinin en kritik seçimlerinden biri olan 14 Mayıs seçimlerine sadece 16 gün kaldı. İktidar seçim yaklaştıkça baskıyı artırırken muhalefet de seçim hazırlıklarına mitinglerle devam ediyor. Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu son dönemlerde yaptığı konuşmalarda seçimi ilk turda kazanmanın önemine dikkat çekiyor. Fakat anketlerde özellikle Muharrem İnce’ye giden oylar nedeniyle seçimin ikinci tura kalacağı öngörülüyor. Bununla birlikte Millet İtifakı içinde CHP dışında yer alan partilerin neredeyse hiçbiri propagandalarında Kılıçdaroğlu’na yer vermiyor. Bu ay içinde Saadet Partisi hariç ittifakta yer alan diğer partilerin sosyal medya hesaplarında Kılıçdaroğlu’na ilişkin bir paylaşım yapılmadı. İYİ Parti’nin sosyal medya hesaplarında Meral Akşener’le birlikte Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu’na yer verilirken diğer partilerin hesaplarında ise sadece milletvekili adayları paylaşıldı. Saadet Partisi ise Kılıçdaroğlu’nun sosyal medyadan yaptığı tüm açıklamaları paylaştı.
Seçimde son düzlüğe girilmişken parçalı bir görüntü veren muhalefetin bu tavrı ilk turdan kazanmayı zora sokacak nitelikte. Bu parçalı görüntüyle beraber dünyadan örnekler de seçimi ilk turdan kazanmanın önemini gösteriyor. Son olarak Karadağ’da mart ayında gerçekleşen seçimde oyların yüzde 35,3'ünü alan Milo Djukanovic ilk turu birincilikle tamamladı. Ancak ilk turda oyların yüzde 29,8'ini alan Jakov Milatovic ikinci turda ise yüzde 60 oy oranıyla cumhurbaşkanı seçildi. Benzer örnekler birçok ülkede yaşandı. Tüm bu örnekler Kılıçdaroğlu’nun “İlk turda bitirelim” cümlesinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor.
İKİNCİ TURA KALMASI BÜYÜK RİSK OLUR
Siyaset Bilimci Dr. Öğr. Üyesi Cangül Örnek de seçimi ilk turda kazanmanın önemini şu sözlerle ifade etti: “Seçim sistemi, birçok ülkeden farklı. Cumhurbaşkanlığı seçimiyle parlamento seçimleri aynı anda yapılıyor. Bu tür başkanlık rejimlerinde genellikle iki seçim farklı zamanlarda yapılır ki farklı eğilimler seçim sonuçlarında hâkim olabilsin. Türkiye'de bunun tersi bir durum var. İlk cumhurbaşkanlığı seçiminde adaylardan hiçbiri yüzde ellinin üzerine çıkmasa da Meclis kompozisyonu belli olacak. Bu da tabii ikinci turda o meclis kompozisyonuna da bakarak bir kanaat oluşturarak oy kullanılmasına neden olacak. Dolayısıyla birinci turdan farklı olarak ikinci turda Meclis seçimlerinin etkisini de göreceğiz. Diyelim ki Cumhur İttifakı mecliste çoğunluğu sağladı. Bu farklı bir ittifaktan gelen cumhurbaşkanının adayının işini zora sokar. Uyumlu olmayan bir meclise zorunda kalacağı fikri oluşur. AKP'nin aslında yirmi senelik propagandası da hep istikrar vurgusuna dayanıyordu. Hala da o vurgu devam ediyor büyük oranda. Seçmen de bu istikrar fetişinden çok etkilenmiş durumda. Bunun da AKP'nin kampanyasını güçlendiren bir etkisi olacağını düşünüyorum. O yüzden de birinci turda bitmesi tabii ki muhalefet için çok daha büyük bir avantaj oluşturur. Dolayısıyla Kılıçdaroğlu önde götürdüğü bir seçimde neden ikinci turda başka bir risk alsın. İlk turda böyle başka muhasebelere, başka denklemlerin ortaya çıkmasına imkan bırakmadan bitirmek istiyorlar. Bu da son derece doğal.”
İKTİDAR DURUMU TERSİNE ÇEVİREBİLİR
İktidarın bütün devlet olanaklarını devreye soktuğunu ifade eden Örnek şöyle devam etti: “Bunların içerisinde işte çeşitli vaatler ve hayata geçirilen projeler var. En son Ankara-Sivas hızlı tren hattı gibi. Türkiye'de yirmi yılda olmayan şey iki haftada olunca insan tabii ki çok projenin gerçek anlamda hayata geçip geçmediğini merak ediyor ama iktidar bu olanakları birinci turdan sonra çok daha yoğun kullanacaktır. Dolayısıyla doğru olan seçimi bir an önce kazanmak ve iktidara oluşabilecek bu desteği kapatmak.”
Muhalefetteki diğer partiler propagandalarına Kılıçdaroğlu’na yer vermemesini de değerlendiren Örnek şunları aktardı: “Kılıçdaroğlu'nun isminin altının çizilmemesinin tabanlarında daha doğrusu daha az oy çıkmasına yol açacağını söylemek zor. Bunlara oy verecek insanlar için bence zaten büyük oranda karar oluşmuştur. Bu kesimler Kılıçdaroğlu'na oy vermek değil de Erdoğan'a oy vermemek üzerinden motive olmuş durumdalar. Ama bir yandan da bu şunu gösteriyor: Seçimden sonra birlikte çalışacak bir ittifak bu. Seçimden sonra ki sürece dair bir işaret veriyor, bir mesaj veriyor olabilir. İkincisi de bu partilerin liderlerinin her biri kendi kulvarlarında, kendi açılarından bir siyasi hırs taşıyorlar. Yani liderlik yapma amacıyla o partilerin başına geçmiş durumdalar. Çok da altını çizmemelerini denemelerini biraz daha kendi liderlerini öne çıkarmaya çalışmalarına da bağlıyorum ben. Bunu doğal bulmuyorum ama neden olduğunu anlayabileceğimizi düşünüyorum.”
DÜNYADAN BAZI KRİTİK ÖRNEKLER
Seçimi ilk turda kazanmanın önemini dünyadan örnekler de gösterdi. En son örnek Karadağ’da yaşandı. Ülkede mart ayında gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda Karadağ Sosyalistleri Demokratik Partisi lideri Milo Djukanovic oyların yüzde 35,3'ünü aldı. Avrupa Hareketi lideri Jakov Milatovic ise seçimi yüzde 29,8 oyla ikinci sırada tamamladı. Aradaki yaklaşık 6 puanlık farka rağmen ikinci turda kazanan Milatovic oldu. Milatovic ikinci turda oy oranını yaklaşık iki kat artırarak yüzde 60’a yükseltti. Güney Amerika ülkesi Ekvador’da 2021 Nisan’da sonuçlanan seçimlerin ilk turu 7 Şubat’ta gerçekleştirildi. Ülkede ilk turda solcu aday Arauz yüzde 32,7, şu anki devlet başkanı Lasso ise sadece yüzde 19,7 oy aldı.
İki aday arasında yaklaşık yüzde 13’lük bir fark oluştu. Herkes ikinci turda Arauz’un ezici bir üstünlükle seçimi kazanmasını bekliyordu. Ancak ikinci turda beklenenin aksine sağcı aday Lasso kazandı. Lasso yüzde 52,5, Arauz yüzde 47,5 oranında oy aldı. Bu seçimde sandığa gitmeyenlerin de önemli rol oynadığı biliniyor.
Son örnek ise Brezilya. Bugün Türkiye’deki bazı anketlerde olduğu gibi Lula da Silva seçimi ilk turdan ezici bir şekilde kazanacak gibi görünüyordu. Çünkü önceki devlet başkanı Jair Bolsonaro’ya karşı oluşan tepkiler Lula’nın mutlaka kazanmasını sağlayacak izlenimi uyanıyordu. Ancak Erdoğan gibi toplumda karşıtlık yaratmayı başaran Bolsonaro ilk turda yüzde 43,6 oy aldı. İkinci turda ise Lula seçimi kazansa da beklendiği gibi ezici bir üstünlük yerine sadece 50,83 oranında oy aldı.
