Batı’da binlerce sanatçı İsrail’in Gazze’ye saldırılarını bireysel olarak imzaladıkları açık mektuplarla kınarken, kurumlar 12 binden fazla Filistinliyi katleden İsrail’e destek vermeye devam ediyor. 2. Dünya Savaşı’nda Yahudi soykırımına imza atan Almanya’nın dünyanın en önemli sanat festivallerinden biri olan Documenta, gelecek sergisinin seçim komitesi üyesini Filistin yanlısı bir bildiriyi imzaladığı için açıkça kınadı.
Documenta, İsrail’in Gazze’ye saldırılarının tırmandığı ekim ayının ikinci haftasında da, geçen yıl düzenlenen sergisinde yer alan ve sosyal medyasında Filistinlilere destek verdiğini gördüğü Endonezyalı sanat kolektifi Ruangrupa’yı kınayarak tuhaf bir açıklamaya imza atmıştı. Alman sanat sergisi bu kez, 2027 sergisinin seçim komitesi üyesi, Hintli şair ve eleştirmen Ranjit Hoskote’yi, 2019’da imzaladığı ve Alman basınının yeniden gündeme getirdiği Siyonizm’i ve Hindutva olarak bilinen bir ideoloji olan Hindu milliyetçiliğini protesto eden bir mektubu imzaladığı için kınadı. Mektup, Filistinlilerin haklarını savunan ‘Boykot, Yatırım Geri Çekme, Yaptırımlar’ (BDS) hareketinin Hindistan şubesi tarafından yayımlanmıştı.
Documenta Sanat Sergisi’nde geçen yıl, Endonezyalı Taring Padi sanat grubunun ‘Yahudi düşmanı’ suçlamalarına maruz kalan ‘People’s Justice’ (İnsanların Adaleti) adlı eserinin önce üzeri siyah kumaş ile örtüldü, ardından Kassel Belediye Başkanı tarafından kaldırıldı.
KÜLTÜR BAKANINDAN FON TEHDİDİ
Documenta’nın yöneticisi Andreas Hoffmann, Hoskote’nin mektubu imzaladığının geçen hafta basında gündeme gelmesinin ardından, “Yukarıda belirtilen açıklamanın, Documenta 16’nın sanatsal yönetimi araştırma komitesinin bir üyesi tarafından imzalanması, açıkça Yahudi karşıtı içeriği nedeniyle, documenta ve Museum Fridericianum gGmbH olarak bizim açımızdan kesinlikle kabul edilebilir değildir” dedi. Hoffman, yaptığı açıklamada şunları söyledi. “2019 yılından düne kadar Ranjit Hoskote’un açıklamadaki imzasını bilmiyorduk. Açıklamanın kendisinden de haberimiz yoktu.” Olaya, Alman Kültür Bakanı Claudia Roth da dahil oldu. Roth, Hoskote’un imzaladığı mektubun ‘açıkça Yahudi karşıtı ve İsrail karşıtı komplo teorileriyle dolu’ olduğunu söyleyerek, Almanya’nın Kassel şehrinde beş yılda bir düzenlenen Documenta’ya verilen fonu geri çekmekle tehdit etti.
75 yıldır İsrail’in saldırılarına maruz kalan Filistinlilerin haklarını savunan BDS hareketi Almanya’da ciddi tepkilerle karşı karşıya kalıyor; hatta bazı politikacılar hareketi yasa dışı kılmaya çalışıyor. 7 Ekim’de başlayan olayların ardından Filistinli sanatçılara yönelik ilk ayrımcılık, Frankfurt Kitap Fuarı’ndan gelmiş, fuar yönetimi, Filistinli yazar Adania Shibli için Frankfurt Kitap Fuarı ve Avrupa Yayıncılar Federasyonunca düzenlenecek ödül törenini iptal etme skandalına imza atmıştı.
‘KANGURU MAHKEMESİNE MARUZ KALDIM’
Documenta’nın kınamasının ardından Hoskote görevinden istifa etti. Hoskote, Documenta tarafından kamuya açıklanan istifa mektubunda, “Bu zehirli atmosferde, söz konusu konuların ayrıntılı bir şekilde tartışılmasına yer olmadığı benim açımdan açık” ifadelerini kullandı. Hoskote, istifa mektubunda, mektubun Yahudi karşıtı olduğu yönündeki ‘çirkin’ iddiayı şiddetle reddederek, “Kanguru mahkemesine maruz kaldığıma dair güçlü bir his var içimde” ifadeleriyle basının kendisine haksız bir muamele yaptığını söyledi. Hoskote’nin de imzacıları arasında olduğu 2019 tarihli mektup, Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile İsrail arasındaki ‘gelişen bağları’ Siyonizm ve Hindutva’nın ‘gizli anlaşması’ olarak kınıyor.
Mektup, Hindutva’nın, ‘Yahudi olmayanların eşit haklara sahip olmadığı, yerleşimci-sömürgeci, apartheid bir devlet’ arayışında olan Siyonizm’in ‘aynası’ olduğunu söylüyor.
BASKILARIN YILDIRAMADIĞI KURUMLAR DA VAR
Documenta’daki skandal, Alman sanat camiasında Filistinli sanatçıları destekleyen kurumların açık açık baskılandığı dönemde geldi. Filistin’le dayanışma mitinglerine ‘kamu güvenliği’ gerekçesiyle izin verilmeyen Almanya’da ekimde Filistinli sanatçı Emily Jacir’in Berlin’deki konuşması da iptal edildi. Almanya doğumlu Suriyeli DJ Zeynep’in konserleri de Instagram’da Filistinlilerin haklarını savunduğu paylaşımları nedeniyle iptal edildi.
Öte yandan bazı sanat kurumları Filistinli sanatçıları desteklemeye devam ediyor. Örneğin, Münih’teki Kunstverein München Müzesi, Filistinli sanatçı Noor Abuarafeh’in gösterisinin iptal edilmesi yönündeki baskıların ardından yaptığı açıklamada serginin kapatılmasını ‘bu çatışmaya uygun bir tepki olarak görmediğini’ kaydetti. Almanya’da ve diğer batılı ülkelerle Filistin halkına destek verenlere uygulanan yasaklarda söz konusu sanatçıların etnik kökenli olması ayrıca dikkati çekiyor.
