İstanbul Planlama Ajansı (İPA), yayınladığı yeni raporda Türkiye ve İstanbul'daki eğitim sistemindeki özelleşmenin eğitim hakkı üzerindeki olumsuz etkilerini gözler önüne serdi.
"Eğitim Kurumlarında Özelleşme ve Dönüşümün Eğitim Hakkı Üzerinden Değerlendirilmesi" başlıklı raporda, son on yılda İstanbul'da özel okul oranının ikiye katılarak yüzde 35,44'e ulaştığı, liselerin yüzde 68,10'unun ise özel sektöre ait olduğu belirtildi. İPA Başkanı Buğra Gökçe, bu durumu "4+4+4 eğitim sistemi ile uygulanan politikaların üzücü sonucu" olarak değerlendirerek, fırsat eşitliğinin azaldığını ve eğitim hakkının eşitlikçi bir şekilde yaşanmasının zorlaştığını ifade etti.
"FIRSAT EŞİTLİĞİ AZALIYOR"
Gökçe, "On yıl içinde özel ilkokul oranı İstanbul’da iki kattan fazla arttı. Özel ilkokul oranı yüzde 17,93’den yüzde 35,44’e çıktı. İstanbul’daki liselerin yüzde 68,10’unu özel liseler oluşturuyor. Eğitimde özel sektörün payı ve egemenliği arttıkça fırsat eşitliği azalıyor, bireylerin nitelikli eğitime erişimi güçleşiyor, eğitim hakkının eşitlikçi bir şekilde yaşanması zorlaşıyor, üstelik başarı da artmıyor" değerlendirmesinde bulundu.
"PARALI EĞİTİM ŞANSI BULAMAYAN ÖĞRENCİLER İMAM HATİP VE MESLEK LİSELERİNE GİDİYOR"
Raporda, okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim kurumları payının (2022-23 itibarıyla) İstanbul’da yüzde 43,43’e çıktığı belirlendi. Bu oranın ülke genelinde yüzde 19,76 olduğu, 10 yıl içinde özel ilkokul oranının İstanbul’da iki kattan fazla bir yükseldiği (yüzde 17,93’den yüzde 35,44’e) belirtildi.
İSTANBUL’DAKİ LİSELERİN YÜZDE 68,10’UNU ÖZEL LİSE
İstanbul’daki liselerin yüzde 68,10’unu özel liseler oluşturuyor. Özel okullara yönelişin 4+4+4 sisteminin değişmesi ve dershanelerin kapanmasıyla arttığı, paralı eğitim şansı bulamayan öğrencilerin imam hatip ve meslek liselerine gittiği görüldüğü kaydedildi. Raporda, liseden üniversiteye geçiş sırasında alınan puanlar analiz edildiğinde özel okullaşmanın bir başarı artışı getirmediğinin fark edildiği, en az 450 puanla kapatan bölümlere büyük oranda devlet lisesi mezunu öğrenciler girdiği bilgisine yer verildi.
EĞİTİME ERİŞİM VE KALİTE
Raporda, eğitimde nicel artışların eğitim kalitesini yükseltmediği konusuna dikkat çekildi. Özellikle özel okulların sayısındaki artışa rağmen, eğitime erişimde yaşanan eşitsizliklerin derinleştiğinin, bu durumun, eğitim politikalarının yeniden gözden geçirilmesi ve devlet okullarının altyapı ve donanımlarının güçlendirilmesi gerekliliğini ortaya koyduğunun altı çizildi.
SONUÇ VE ÖNERİLER
İPA, raporun sonuç bölümünde eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması adına daha dikkatli ve dengeli düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu vurguladı. Devlet okullarının imkanlarının artırılmasının, herkes için erişilebilir ve kaliteli bir eğitimi garanti altına almanın en önemli adımı olduğu vurgulanarak, eğitimde özelleşmenin etkilerine karşı toplumun bilinçlendirilmesi ve eğitim hakkının korunmasına yönelik daha fazla çaba gösterilmesi gerektiği ifade edildi.
